BLOG | Artykuły o zdrowiu, inspiracje i recenzje

Najnowsze badanie opublikowane w czasopiśmie Nutrients analizuje wpływ konkretnych produktów spożywczych na funkcje poznawcze u osób starszych z wieloma chorobami przewlekłymi. Naukowcy przeanalizowali dane pochodzące z chińskiego Badania długoterminowego zdrowia i długowieczności, obejmujące 3 tys. uczestników w wieku 65 lat i więcej. Wykorzystano metodę tzw. analizy sieciowej w celu powiązania wzorców żywieniowych z funkcjami poznawczymi.

Kluczowe ustalenia:

• Trzy grupy produktów wypadają korzystnie w kontekście funkcjonowania poznawczego — w szczególności pamięci i uwagi: grzyby lub algi, produkty mleczne oraz orzechy.
• Świeże owoce i warzywa szczególnie wspierają orientację przestrzenną, choć ich ogólny wpływ w sieci nie był aż tak silny.
• Badanie podkreśla rolę diety jako kluczowego czynnika w ochronie mózgu w procesie starzenia, zwłaszcza u osób z wielochorobowością. Jednak autorzy zaznaczają, że wyniki nie dowodzą bezpośredniej przyczynowości, a samoopisowe dane uczestników stanowią ograniczenie.

Niektóre produkty szczególnie wyróżniały się w badaniu. Najsilniejszy wpływ na zdrowie poznawcze miały grzyby i algi, zaraz po nich produkty mleczne i orzechy – co podkreśla ich centralną rolę we wspieraniu funkcji mózgu. Analiza powiązań między dietą a zdolnościami poznawczymi pokazała też, że świeże owoce były najsilniej związane ze zdolnością orientacji (czyli umiejętnością określania czasu, miejsca itp.), a następnie świeże warzywa. Co ciekawe, to właśnie świeże warzywa miały najsłabszy wpływ w całej grupie żywności, a zdolność orientacji była najsłabiej powiązana w grupie funkcji poznawczych. Oznacza to, że warzywa w mniejszym stopniu kształtują nasze wybory żywieniowe, a zdolność orientacji ma ograniczony wpływ na inne obszary poznawcze.

Choć badanie wnosi świeże spojrzenie na związki między konkretnymi produktami a wybranymi funkcjami poznawczymi, posiada też pewne ograniczenia. Po pierwsze, miało ono charakter przekrojowy – obejmowało jedynie „moment w czasie” – co sprawia, że nie można jednoznacznie stwierdzić, czy spożywanie określonych produktów faktycznie poprawia funkcje poznawcze, czy raczej w grę wchodzą inne czynniki.

Po drugie, dane opierały się na pamięci uczestników, którzy sami raportowali swoje nawyki żywieniowe i zdolności poznawcze, co mogło prowadzić do pewnych nieścisłości. Po trzecie, mimo że próba była reprezentatywna w skali całego kraju, wyniki mogą nie w pełni odnosić się do niektórych regionów czy specyficznych grup społecznych. Dlatego przyszłe badania obejmujące bardziej zróżnicowane populacje będą kluczowe, aby potwierdzić i poszerzyć te obserwacje.

Jak to przekłada się na codzienne życie?

Badanie podkreśla znaczącą rolę, jaką żywność może odgrywać we wspieraniu zdrowia mózgu, szczególnie u osób starszych zmagających się z wieloma chorobami przewlekłymi. Na przykład włączenie do diety większej ilości grzybów, orzechów czy produktów mlecznych może realnie wpłynąć na zdolności poznawcze, takie jak pamięć i koncentracja. To właśnie te produkty okazały się w analizie szczególnie istotne, co sugeruje, że mogą one wspierać równowagę pomiędzy zdrowiem fizycznym a funkcjonowaniem umysłu. Nawet drobne zmiany – garść orzechów włoskich dodana do jogurtu czy wzbogacenie burgera lub potrawy stir-fry o grzyby – mogą być krokiem w stronę lepszej kondycji poznawczej.

Wyniki badania podkreślają też wagę holistycznego podejścia do zdrowego starzenia się. Sprawność umysłowa nie istnieje w oderwaniu od ciała – jest ściśle powiązana ze zdrowiem fizycznym i codziennymi wyborami stylu życia. Skupienie się na żywności bogatej w składniki odżywcze, które redukują stan zapalny i wspierają pracę mózgu, może pomóc osobom starszym spowolnić spadek funkcji poznawczych i poprawić jakość życia. Choć potrzebne są dalsze badania, aby potwierdzić te zależności i lepiej zrozumieć, jak poszczególne produkty wpływają na mózg w dłuższym czasie, już teraz widać praktyczny punkt wyjścia. To przypomnienie, że to, co jemy, wpływa nie tylko na nasze ciało, ale także na umysł – a niewielkie, świadome zmiany w diecie mogą przynieść duże korzyści wraz z wiekiem.

Ekspercka perspektywa

Na podstawie danych z szeroko zakrojonego badania populacyjnego naukowcy wskazali konkretne produkty – grzyby, orzechy i nabiał – które mogą odgrywać kluczową rolę w utrzymaniu sprawności mózgu. Wyniki sugerują, że odpowiednie wybory żywieniowe mogą wspierać funkcje poznawcze, takie jak pamięć czy koncentracja, a jednocześnie ukazują złożone powiązania między zdrowiem fizycznym a psychicznym. Choć badanie nie dowodzi jednoznacznie związku przyczynowo-skutkowego, wnosi cenne spostrzeżenia na temat roli jedzenia w kondycji mózgu i stanowi solidną podstawę dla dalszych badań.

Źródło: Ma, H., Mu, X., Jin, Y., L, et al. Multimorbidity, Lifestyle, and Cognitive Function: A Cross-Cultural Study on the Role of Diabetes, Cardiovascular Disease, Cancer, and Chronic Respiratory Diseases. J. Affect. Disord. 2024, 362, 560–568. DOI: 10.1016/j.jad.2024.07.053